بخارا/ آزادیِ خواندن و رنجِ نوشتن

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- مجلۀ «بخارا» برای دوستداران فرهنگ ایران و زبان پارسی آشناتر از آن است که نیاز به معرفی داشته باشد.

مجلۀ فرهنگی و هنری که به سنت فصل‌نامه ها در قطع کتاب منتشر می شود و حتی اکنون که نه سه ماه یک بار که هر دو ماه انتشار می یابد و به «دوماهنامه» بدل شده قطع خود را حفظ کرده است.

بخارا اما بیش از آن که یادآور چهره های شاخص فرهنگ و ادبیات و تاریخ ایران باشد که در آن قلم می زنند یا پیشتر می نوشتند و چهره در نقاب کشیده اند و جملگی سرآمدان این عرصه هایند، حکایت پای مردی و همت مدیر و سردبیر آن «علی دهباشی» است که بارها درباره اش نوشته ام یک تنه یک بنیاد است و می ترسم او را با انواع دستگاه های بودجه خوار بی بازده مقایسه کنم تا مبادا حسادتی برانگیخته شود واز اندک امکان و کمکی که شاید گاهی متوجه آن می شود مضایقه کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بخارای 130 با عنوان ویژه نامه نوروزی منتشر نشده اما همین که تاریخ آن فروردین و اردیبهشت 1398 است به این معنی است که نوروزی است. دلیل محکم تراما سرودۀ دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در برگردان دعای تحویل سال ( یا مقلب القلوب و الابصار) است؛ دعایی که هیچ کس نمی داند از کیست و برخی به ذوق سرشار ایرانی نسبت می دهند و کسانی که بیم ناک از میان رفتن عید ایرانی با ورود اسلام وبودند و به صرافت قرار دادن دعایی به زبان عربی افتادند تا با آن از حساسیت ها بکاهند.

به یاد سخن معلم دوران کودکی در دبستانی می افتم؛ مدرسه ای مذهبی و متفاوت با مدارس دوران رژیم گذشته که چندان با نوروز میانه شان نبودو عید ایرانی را در رقابت با اعیاد اسلامی (قربان و فطر) و هم اسلامی هم شیعی (غدیر) می دانستند و از چهارشنبه سوری و سیزده بدر آشکارا بد می گفتند. اولی را خرافی و برگرفته از آیین زرتشت می دانستند و به آتش پرستی نسبت می دادند. گرچه بعدها دانستم زرتشتیان، نور را گرامی می دارند. در روز، خورشید را می ستایند و در شب آتش برمی افروزند نه آن که بپرستند و نخبگان شان به آیه ای در قرآن کریم اشاره می کنند که «الله»، نور آسمان ها و زمین توصیف شده است.

سیزده بدر نیز از انگ خرافه دور نبود و نحس دانستن آن را به سُخره می گرفتند و بعدتر دانستم درسیزده به «در» ، این «در» می تواند به معنی «دشت» هم باشد. کما این که می گوییم «در و دشت».

باری، در نگاه معلم از نوروز تنها دو رکن مقبول بود: یکی دعای تحویل سال و دیگری «صلۀ رحم» و اصرار داشت نگوییم «دید و بازدید» و از همان تعبیر دینی «صلۀ رَحِم» یا «ارحام» استفاده کنیم و البته افسوس می خورد که معلوم نیست این دعا از کیست.

در برگردان دکتر شفیعی کدکنی نیز که خود پژوهنده ای سترگ است نشانی از نام سُراینده به زبان عربی نیست و خود دعای تحویل سال را ذیل عنوان «تحویل» چنین برگردانده است:

ای ز تو نورِ دل و دیدار ما
گردشِ اندیشۀ بیدارِ ما

ای ز تو رویان، زمستان و بهار
ای تو گردانندۀ لیل و نهار

ای ز تو تغییر حال و سال ها
حال ما را کُن تو خوش تر، حال ها

شروع «بخارا» بهانه ای برای اشاراتی شد که قصد داشتم در قالب گفتاری مستقل بیاورم.

یاد نوروز اما در «بخارا» محدود به همین فقره نیست. میلاد عظیمی نیز در بخش «آویزه ها» گفتار نخست را به نوروز اختصاص داده و نوشته است: « از بچگی برای آمدن نوروز، روز شماری می کردم. همۀ اسفند را به شوق عید و بهار خوش بودم. پیر شدم و هنوز این خیال کودکانه با من است. امروز با خیال نورزو از خواب پاشدم. الکی خوش بودم. ببین که روز خوش ما خیال پرورد است. کتاب " زبان، فرهنگ، اسطوره" را که مجموعه ای از مقالات خانم دکتر ژاله آموزگار است گشودم تا بریا چندمین بار مقالۀ نوروز را بخوانم.»

پیداست که بخارای 550 صفحه را در یک نوشتار نمی توان معرفی کرد.غرض شریک سازی در لذت خواندن است و سپاس از زحمات علی دهباشی و آنان که او را همراهی می کنند و چند یادآوری و نقل.

مثلا این که دکتر نصرالله پورجوادی هم دربارۀ نوروز نوشته با عنوان « عهد الَست در نوروز و مهرگان».

اما اگر این نوشته شما را به خرید بخارا و مطالعۀ نسخۀ کاغذی یا نسخۀ الکترونیک و ارزان تر در «فیبیدو» ترغیب نمی کند ( این دومی را در موبایل و لپ تاپ هم می توان همراه داشت و پس از دانلود نیاز به اینترنت ندارد)، دریغ است یکی از یادداشت های دکتر یزدان منصوریان در بخش یادداشت های یک کتابدار را نقل نکنم چون می تواند شما را در خواندن و نوشتن، به کار آید:

« در قلمرو مطالعه، آزادیِ خواندن، نخستین امتیازی است که همگان باید از آن برخوردار باشند... فراتر از آن می توان از آزادی در چگونگی خواندن نیز سخن گفت. به این معنی که خواننده نباید خود را موظف به تمام و کمال یک اثر بداند. چه بسا خواندن یک فصل یا حتی یک صفحه از یک کتاب در موقعیتی خاص برای ما کافی باشد. زیرا مطالعۀ یک کتاب، الزاماً به معنی خواندن تمام متن نیست. هر اثر همچون ظرف آبی است که هر کس به میزان تشنگی خود از آن می نوشد.»

یادداشت دیگر به «رنج نوشتن» پرداخته و یادآور شده کتاب های متعددی منتشر شده که دربارۀ روش هایی است که نویسندگان به کار می برند تا بر این رنج، چیره شوند. یکی از انها اثری خواندنی است با عنوان «عادت و آداب روزانۀ بزرگان» به قلم « میسن کری» که شامل « تجربۀ زیستۀ نویسندگان مشهور» است و «حسن کامشاد» به فارسی برگردانده و مثلا مارگارت مید نویسندۀ آمریکایی نوشته خود را مقید کرده 5 صبح از خواب برخیزد و تا هنگام صبحانه هزار کلمه بنویسد.

( این نویسنده قبل از خواندن بخارا و این مقاله خود را موظف کرد هر روز در 1000 تا 1500 کلمه یکی از ویژه نامه های نوروزی را معرفی کند و این نوشته اکنون دقیقا 1000 کلمه شد!)

در حال و هوای نوروز مقالۀ « پیشینۀ هفت سین در ایران» به قلم مجید دهقانی، هم قابل توجه است و مستنداتی که آورده و در پایان این نتیجه: « هیچ منبع تاریخی دربارۀ هفت شین نیافته و تا کشف آن، برای هفت شین اصالت قایل نیستم. در شیراز نیز سفره ای مشهور به هفت میم، در نوروز رایج بوده که آن هم پیشینۀ کهنی ندارد و بیشتر ساختۀ ذوق شیرازی های سدۀ اخیر است.»

بخارا در هر شماره از «سایه اقتصادی نیا» نیز مطالبی درج می کند. خانم اقتصادی نیا که خود بسیار جوان تر است از تصویری که پختگی قلم او ترسیم می کند، یک ویراستار بسیار حرفه ای است و نوشته های او برای آنان که به دنبال درست و پیراسته نوشتن اند می تواند الگو و معیار باشد.

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: بخارا علی دهباشی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۲۰۶۱۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سپاهان به پرسپولیس: نوشتن آن بیانیه گستاخی بزرگی بود

مدیر تیم فوتبال سپاهان در مورد رفتار هواداران پرسپولیس گفت: ۵ سال پیش نیز درست چنین اتفاقی افتاد و هواداران پرسپولیس را درست بالای سر هواداران سپاهان قرار دادند؛ در حالی که در جلسه پیش از بازی این موضوع را متذکر شدیم، اما متاسفانه بار دیگر این اتفاق تکرار شد و بعد از رفتا ناشایست بانوان هوادار پرسپولیس، در بین دو نیمه آن‌ها را به مکان دیگری منتقل کردند.

به گزارش جماران، وی افزود: پرتاب سنگ و آب جوش، فحاشی و حرکات بسیار ناشایست بانوان هوادار پرسپولیس علیه هواداران سپاهان در تمام مدت مسابقه انجام شد و مستندات نیز به صورت کامل وجود دارد.

با وجود اصرار‌های سپاهان، باشگاه پرسپولیس تا روز گذشته حتی حاضر نبود بابت این رفتار حتی یک عذرخواهی ساده انجام دهد؛ این باشگاه پس از آن، با گستاخی تمام دست به نوشتن بیانیه‌ای می‌زند که با صداقت فاصله زیادی دارد و در آن به همه مردم اصفهان و هواداران سپاهان انواع و اقسام توهین‌ها را می‌کند.

این‌که از نام شهدای گرانقدر کشورمان برای پوشاندن رفتار ناشایست هواداران استفاده می‌کنند، خجالت‌آور است و این باشگاه بهتر است بجای مظلوم‌نمایی به دنبال اصلاح رفتار زشت و زننده بازیکنانش باشد که از گذشته زبان‌زد بوده است.

جای تأسف است که مسئولان باشگاه پرسپولیس به‌جای حل مشکل، در صدد اختلاف افکنی و افزایش تنش‌ها هستند و به‌جای اینکه فحاشی هزاران نفر از هواداران خود را ببینند، درباره این مسائل، با فرافکنی عمل می‌کنند.